dr Sabina Zalewska
Małżeństwo jako związek o szczególnym charakterze, stwarza szeroką bazę dla małżeńskich interakcji: duchowej, psychicznej, seksualnej i ekonomicznej. Wszystkie osoby wchodzące w skład rodziny tworzą skomplikowany układ wzajemnych stosunków opartych na więziach dwojakiego rodzaju: małżeńskich i rodzicielskich. Proces, jakim jest życie małżeńskie, jest wypadkową doświadczeń oraz historii życia małżeńskiego i rodzinnego. Małżeństwo i rodzina podlegają przemianom. Nigdy nie było ono, nie jest i nie będzie statyczną organizacją. Jest procesem opartym na komunikacji, biograficzności i interakcji.
Cykl życia małżeńskiego i rodzinnego rozpoczyna się formalnie aktem zawarcia małżeństwa. Fakt ten może zaistnieć w zasadzie w przypadku mężczyzn nie wcześniej niż w wieku 21 lat (dla kobiet dolna granica wieku wynosi 18 lat). Zdarzeniem znaczącym jest urodzenie się pierwszego dziecka, a potem kolejnych dzieci. Następuje faza wzrastania i dojrzewania potomstwa. Kolejne ważne wydarzenie, to małżeństwo pierwszego dziecka i opuszczenie przez nie domu rodzinnego oraz odejście z domu ostatniego dziecka, gdy para małżeńska zostaje ponownie sama (tzw. faza „pustego gniazda”), wreszcie wdowieństwo. Taki bieg życia rodzinnego przyjmuje się dla współczesnych społeczeństw przemysłowych.
Wielu badaczy starało się wyodrębnić fazy życia małżeńskiego i rodzinnego i opisać specyfikę każdej z nich. Evelyn Duvall jest jedną z twórczyń rozwojowej koncepcji małżeństwa i rodziny. Podział życia na stadia obejmuje, w koncepcji Duvall, także zadania stojące przed parą od początku małżeństwa aż do jego końca. Według Duvall można wymienić następujące fazy cyklu życia rodziny i zadania rozwojowe w każdej z tych faz:
I. Małżeństwo – stworzenie wspólnie satysfakcjonującego związku; dostosowanie się do szerszego kręgu krewnych i powinowatych; przystosowanie się do ciąży i zapowiedzi rodzicielstwa.
II. Narodziny dziecka i okres poprzedzający jego pójście do szkoły – przystosowanie się rodziców do nowej sytuacji; założenie domu satysfakcjonującego rodziców i ich potomstwo; zaspokajanie potrzeb i zainteresowań małego dziecka z uwzględnieniem jego rozwoju; okresowe zmaganie się z wyczerpaniem energii i odczuwaniem przez rodziców braku czasu dla siebie.
III. Wiek szkolny – zachęcanie dzieci do osiągnięć szkolnych; zaakceptowanie rodzin kolegów i koleżanek dziecka.
IV. Wiek dorastania – równoważenie wolności z odpowiedzialnością w wychowaniu oraz stopniowe usamodzielnianie się młodzieży; ustalanie się zainteresowań i dalszej drogi kształcenia; przygotowanie się rodziców do okresu porodzicielskiego, kiedy będą mogli pogłębiać swoje zainteresowania i wyznaczać dalszą drogę zawodową.
V. „Wypływanie dzieci na szersze wody” – podejmowanie przez młodych dorosłych pracy, służby wojskowej, studiów, wstępowanie w związki małżeńskie itp.; wspieranie młodych zgodnie z panującymi zwyczajami (baza domowa).
VI. Rodzice w średnim wieku – odbudowa związku małżeńskiego; podtrzymywanie więzi rodzinnych ze starszą i młodszą generacją.
Teoria rozwoju małżeństwa wiąże się z rozwojem w ciągu całego życia. Rozwój małżeństwa i rodziny można ująć jako serię stadiów, które obejmują pełen asortyment zdarzeń i wyzwań pojawiających się w ciągu życia u wszystkich jej członków. Stadia te są wyznaczane zwykle poprzez zmiany w liczbie członków (wskutek urodzin, śmierci lub opuszczania domu rodzinnego), etapy rozwoju dzieci lub poprzez powiązanie rodziny z innymi systemami społecznymi, na przykład przejście jakiegoś członka rodziny na emeryturę. Dzięki temu można sporządzić możliwą do przewidzenia chronologię stadiów życia małżeńskiego i uwzględnić jego dynamiczny wymiar.
Autorka jest doktorem nauk społecznych, pedagogiem, psychologiem, mediatorem rodzinnym, terapeutą i trenerem Centrum Kształcenia Liderów i Wychowawców.
Zdjęcie ilustracyjne/Pexels.com
