Nie da się odnaleźć szczęścia w taki sposób, w jaki można zdobyć stopień naukowy, osiągnąć sukces w pracy lub wysoki status w społeczeństwie. Szczęście, jeśli chcemy je w życiu odnaleźć, nie może być celem samym w sobie. Znajdujemy tę myśl w wypowiedzi Frankla: - Szczęścia nie można zdobyć, musi ono z czegoś wynikać. Człowiek musi mieć powód, aby być szczęśliwym… Powód ten możemy odnaleźć, między innymi urzeczywistniając potencjalny sens, nieodłącznie obecny – choć często na pierwszy rzut oka niewidoczny – w każdej życiowej sytuacji. (1) Szczęścia więc nie da się odnaleźć, szczęście pojawia się jako efekt uboczny codziennych decyzji i wydarzeń.
Według twórcy logoterapii Viktora E. Frankla, człowiek jest istotą psychosomatyczną i składa się z trzech sfer: biologicznej, psychicznej i noetycznej. Sfera biologiczna pozwala nam odczuwać ból fizyczny, w sferze psychicznej możemy odczuwać dyskomfort, gdy coś trudnego się wydarza, natomiast sfera noetyczna jest trudna do dostrzeżenia i zdefiniowania. Jest to wymiar duchowy. W tym wymiarze człowiek jest najbardziej wolny, bo ta sfera nadaje sens wydarzeniom w codzienności. Dzięki temu, że sfera noetyczna daje wolność i możliwość decydowania, potrafię zapanować nad tym, co dzieje się ze mną w obszarze psychiki i biologii i nadać sens temu, co trudnego przeżywam. Nawet w skrajnych warunkach obozu koncentracyjnego, w których znalazł się Frankl podczas II w. św., odkrywanie sensu chwili pozwalało znaleźć szczęście w ogrzaniu się przy płomyku ognia lub w znalezionym druciku, którego można użyć jako sznurowadło.
W dzisiejszych czasach nie wiemy, jakim szczęściem jest ogrzanie się po całodniowej pracy na mrozie. Ciepło w mieszkaniu wydaje się czymś normalnym, co się nam się należy. Coraz trudniej odbierać rzeczy i zjawiska wokół nas jako dar, jako coś pięknego, za co powinniśmy być wdzięczni. Dlatego dzisiaj jednym z największych problemów społeczeństwa jest brak wdzięczności. A właśnie wdzięczność potrafi człowieka uszczęśliwić...
Kiedy jestem wdzięczny? Kiedy coś przyjmuję jako dar, usługę – wtedy odkrywam, że nie jestem samowystarczalny, nie jestem samotną wyspą. Kiedy doświadczam obdarowywania, to będąc z natury powołanym do relacji, chcę się tym dobrem dzielić. A to, co czyni człowieka szczęśliwym, to dobre relacje, dar z samego siebie, czyli istota miłości. Według Frankla istnieją trzy drogi poszukiwania sensu życia, a tym samym do bycia szczęśliwym: pierwsza to droga przez realizację twórczą, druga – przez relacje z innymi, trzecia, najtrudniejsza, ale najpewniejsza – to postawa wobec cierpienia, które nas dotyka. Ponieważ jestem wolnym człowiekiem, mogę nadać sens każdemu wydarzeniu i dzięki temu uczynić z siebie szczęśliwego człowieka. Tak żyły osoby, które doświadczały okrucieństw obozu, ale przeżyły je godnie, pomagając innym.
Jak dzisiaj, w świecie zagonionym i rozpasanym przez cywilizację i dobrobyt, nie iść za tłumem, nie gonić za pustką i nie stanąć w pewnym momencie nad przepaścią pustki i osamotnienia? Dlaczego w świecie, w którym rodzice starają się uszczęśliwiać dzieci, chroniąc je przed cierpieniem i zaspokajając wszelkie ich potrzeby, coraz więcej z nich doświadcza pustki i braku sensu? Jak temu zapobiec?
Warto sięgnąć do głębszych pragnień, popatrzeć na siebie jako człowieka nie tylko z ciałem i psychiką, ale też z pragnieniami relacji, miłości, bliskości. Zobaczyć, jak wiele zawdzięczam innym, jak wiele dobra doświadczam i co pomaga mi dalej żyć. Warto codziennie, co chwilę, odkrywać sens tego, co mnie spotyka, a w konsekwencji doświadczyć szczęścia i dostrzec, jaki mam ogromny potencjał, jak niepowtarzalną osobą jestem. Gdy to zrozumiem, będę umiał dzieciom dawać nie namiastki, lecz prawdziwe dobro i odkrywać głębszy, przynoszący szczęście, sens każdego wydarzenia.
Anna CZEKUĆ
Tekst powstał w oparciu o rozmowę Anetty Ocytko i Tomasza Gubały przeprowadzoną w cyklu poradnikowych audycji radiowych „Debaty Mamy i Taty”
------
(1) Viktor E. Frankl, „Człowiek w poszukiwaniu sensu", Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2009, s. 202.
