Liczba mieszkańców Polski maleje w zastraszającym tempie

Według najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego Polska liczy (stan na koniec maja 2021) 38,169 mln mieszkańców. W porównaniu z grudniem ubiegłego roku liczba ta jest mniejsza o niemal 100 tys. Ten ubytek jest głównie rezultatem pogłębiającego się ujemnego przyrostu naturalnego. W maju odnotowano o 13,5 tys. więcej zgonów niż urodzeń i był to już dwudziesty miesiąc z rzędu z ujemną wartością przyrostu naturalnego, jednocześnie ósmy kolejny miesiąc, kiedy to różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów jest na poziomie co najwyżej minus 10 tys. Taka niekorzystna seria nie zdarzała się nigdy w okresie po II wojnie światowej.

Cały czas obserwujemy relatywnie niską miesięczną liczbę urodzeń. W maju na świat przyszło 27,5 tys. dzieci – taką samą liczbę odnotowano w kwietniu. GUS publikuje dane w ujęciu miesięcznym od roku 1970 i w tym okresie nie zdarzyło się, by w piątym miesiącu roku urodziło się tak mało dzieci. Warto wspomnieć, że na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych notowano w maju ponad 60 tys. urodzeń. To ponad dwukrotnie więcej niż w bieżącym roku. Sumaryczna liczba za pięć miesięcy bieżącego roku również jest najniższą za podany okres w historii notowań. W tym roku, w okresie styczeń-maj na świat przyszło 137,2 tys. dzieci. To o 9,1 tys. mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Wszystko wskazuje więc na to, że bieżący rok zakończy się kolejnym spadkiem rocznej liczby urodzeń. Wstępne prognozy wskazują na to, że łączna liczba urodzonych dzieci w tym roku spadnie po raz pierwszy po wojnie do poziomu poniżej 350 tys. Te dane potwierdzają pogłębiający się kryzys demograficzny.

Na domiar złego liczba zgonów utrzymuje się na wysokim poziomie. W maju 2021 roku zmarło w Polsce 41 tys. osób. Wprawdzie jest to mniej niż w kwietniu (55 tys.) i marcu (53,1 tys.), ale wyraźnie więcej niż maju 2020 roku (31,5 tys.), a także w latach wcześniejszych. Tegoroczny maj to ósmy miesiąc z rzędu z liczbą zgonów powyżej 40 tys., co do tej pory miało miejsce sporadycznie: w latach 1970-2019 zaledwie pięć razy zdarzały się miesięczne liczby zgonów na tak dużym poziomie. Niewątpliwie wpływ na takie natężenie liczby zmarłych ma panująca epidemia choroby COVID-19. Dane Ministerstwa Zdrowia wskazują, że w kolejnych tygodniach liczebności zakażeń, jak i zmarłych na skutek tej choroby były coraz to mniejsze, więc można mieć nadzieję, że już w czerwcu liczba zgonów spadnie poniżej poziomu 40 tys. Czy przyrost naturalny będzie dodatni? Prawdopodobnie nie. Zazwyczaj najwięcej dzieci rodzi się w okresie lipiec-wrzesień, jednakże w bieżącym roku będzie to okres następujący około 9 miesięcy po drugiej fali zakażeń koronawirusem, a epidemia wpływa nie tylko na wzrost liczby zgonów, ale także na spadek liczby urodzeń.

Jeśli mielibyśmy doszukiwać się iskierki optymizmu w demografii to można z nadzieją popatrzeć na dane dotyczące liczby zawieranych małżeństw. W maju bieżącego rok na ślubnym kobiercu stanęło 10 tys. par i jest to o 2 tys. więcej niż w kwietniu. Od marca miesięczna liczba ślubów stale wzrasta, ale jest to zbyt krótki okres, by można było mówić o pewnym trendzie w tym zjawisku. Warto też wspomnieć, że w maju poprzedniego roku udzielono tylko 4,2 tys. ślubów, ale wówczas był to okres głębokiego lockdownu. Bardzo rzadko w XXI wieku w maju zawierano więcej niż kilkanaście tysięcy związków małżeńskich (np. w roku 2013 było to 10,8 tys., a więc liczba zbliżona do poziomu w bieżącym roku). Częściej śluby mają miejsce w miesiącach letnich. Jednakże już teraz łączna liczba nowych małżeństw w 2021 roku jest o niemal 50 proc większa niż w okresie styczeń-maj roku poprzedniego. Należy pamiętać o tym, że nadal w Polsce około 75 proc. dzieci przychodzi na świat w związkach małżeńskich, więc być może zwiększająca się liczba ślubów w porównaniu z rokiem poprzednim znajdzie odzwierciedlenie w liczbie urodzeń, ale jeśli już tak by było to zapewne najwcześniej w przyszłym roku kalendarzowym.