dr Sabina Zalewska
Pierwotnym doświadczeniem człowieka jest bliskość. Zaczyna się już ona w łonie matki.
Bliskość nie dotyczy tylko sfery seksualnej, ale poczucia więzi psychicznej i uczuciowej. Pragnienie bliskości zawiera w sobie zarówno ciekawość drugiego człowieka, jak i potrzebę przygarnięcia, schronienia – podobnie jak w dzieciństwie. Bliskość jest zarówno pozostawaniem w objęciu, jak i obejmowaniem, przyjmowaniem, jak i udzielaniem schronienia. Nie jest biernym trwaniem w tym schronieniu, bowiem istnieje pewien rytm szukania bliskości i oderwania od niej. Rytm ten powoduje, że oderwanie napawa tęsknotą i dążeniem do bliskości, która z kolei w pewnym momencie wyzwala pragnienie dystansu. Bycie razem w życiu małżeńskim, to rytm przechodzenia od dystansu do bliskości i znów wyzwalania się z tej bliskości do dystansu, podkreśla znany psycholog Elżbieta Sujak. W bliskości rodzi się wzajemna czułość kochających się ludzi, która może być odbierana jako wypoczynek po namiętności. Czułość liczy się z wrażliwością, dyktuje delikatną troskliwość, staranie o osłonięcie emocjonalności kochanego człowieka, niedopuszczenie do tego, by doznał przykrości. Czułość i bliskość przynależą do miłości i do siebie wzajemnie. One dyktują gesty serdeczności i słowa stanowiące najgłębsze porozumienie miłujących się osób.
Na podstawie wielu badań, m.in. profesor Mari Ryś dotyczących rożnych wymiarów wzajemnych odniesień małżonków, przyjęto, że dynamika bliskości małżeńskiej obejmuje relacje przejawiające się w trzech wymiarach: emocjonalnym, poznawczym i dążeniowym pozostających ze sobą w sprzężeniu zwrotnym. Te trzy wymiary stały się podstawą do wyodrębnienia trzech rodzajów bliskości małżonków.
Bliskość emocjonalna, która wyraża się poprzez odczuwanie stanów psychicznych partnera, przez wzajemną troskę o siebie, czułość i wrażliwość. Zapewnia ona poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, wsparcia w związku. Dzięki bliskości emocjonalnej małżonkowie czują, że są przedmiotem zainteresowania. Bliskość emocjonalna pogłębia się dzięki takim kontaktom, które stają się swoistym odnalezieniem wspólnego spojrzenia na świat, ułatwiającego orientację w środowisku społecznym i zmieniających się warunkach życia małżeńskiego. Bliskość emocjonalna wiąże się z ujawnianiem siebie, zaufaniem i dyskrecją. Wywiera ona znaczny wpływ na inne płaszczyzny funkcjonowania pary małżeńskiej.
Bliskość intelektualna – jej istotą jest dążenie do wymiany wzajemnych doświadczeń, spostrzeżeń, refleksji. Bliskość intelektualna ułatwia dostrzeganie i rozwiązywanie problemów, pozwala traktować współmałżonka jako osobę równą sobie, a także jako kogoś, kto posiada własną hierarchię potrzeb i celów. Bliskość intelektualna wymaga stałej, otwartej i pełnej komunikacji pomiędzy małżonkami. Wzrost bliskości intelektualnej prowadzi do upodabniania poglądów w odniesieniu do wielu dziedzin życia i następuje wraz z rozszerzeniem się zakresu zgodności i powiększaniem liczby wspólnych tematów. Autentyczna bliskość intelektualna jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym angażującym uczucia, słowa i działania.
Bliskość działaniowa – obejmuje wspólne dążenia, wspólną odpowiedzialność za podejmowane działania, pokonywanie trudności. Bliskość działaniowa pomaga w wypełnianiu zadań małżeństwa, w rozwoju osobowym małżonków. Współdziałanie jest nieodłącznie związane z realizacją celów, jakie sobie dane małżeństwo stawia. Współdziałanie rozwija i umacnia przyjaźń pomiędzy małżonkami, a także pomaga w osiąganiu zadowolenia ze związku. Ważną rolę w kształtowaniu bliskości działaniowej odgrywają wspólne wartości i cele.
Bliskość może implikować bardziej szczerą komunikację, ujawnianie swoich pretensji, osłabiając obawy przed konsekwencjami negatywnych zachowań w związku. W bliskich relacjach ludzie skłonni są tłumić pomniejsze irytacje i zachowywać dla siebie swoje negatywne odczucia. Pielęgnowanie bliskości na wszystkich płaszczyznach wpływa na wyższą jakość i stabilność małżeństwa.
Na podstawie wielu badań, m.in. profesor Mari Ryś dotyczących rożnych wymiarów wzajemnych odniesień małżonków, przyjęto, że dynamika bliskości małżeńskiej obejmuje relacje przejawiające się w trzech wymiarach: emocjonalnym, poznawczym i dążeniowym pozostających ze sobą w sprzężeniu zwrotnym. Te trzy wymiary stały się podstawą do wyodrębnienia trzech rodzajów bliskości małżonków.
Bliskość emocjonalna, która wyraża się poprzez odczuwanie stanów psychicznych partnera, przez wzajemną troskę o siebie, czułość i wrażliwość. Zapewnia ona poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, wsparcia w związku. Dzięki bliskości emocjonalnej małżonkowie czują, że są przedmiotem zainteresowania. Bliskość emocjonalna pogłębia się dzięki takim kontaktom, które stają się swoistym odnalezieniem wspólnego spojrzenia na świat, ułatwiającego orientację w środowisku społecznym i zmieniających się warunkach życia małżeńskiego. Bliskość emocjonalna wiąże się z ujawnianiem siebie, zaufaniem i dyskrecją. Wywiera ona znaczny wpływ na inne płaszczyzny funkcjonowania pary małżeńskiej.
Bliskość intelektualna – jej istotą jest dążenie do wymiany wzajemnych doświadczeń, spostrzeżeń, refleksji. Bliskość intelektualna ułatwia dostrzeganie i rozwiązywanie problemów, pozwala traktować współmałżonka jako osobę równą sobie, a także jako kogoś, kto posiada własną hierarchię potrzeb i celów. Bliskość intelektualna wymaga stałej, otwartej i pełnej komunikacji pomiędzy małżonkami. Wzrost bliskości intelektualnej prowadzi do upodabniania poglądów w odniesieniu do wielu dziedzin życia i następuje wraz z rozszerzeniem się zakresu zgodności i powiększaniem liczby wspólnych tematów. Autentyczna bliskość intelektualna jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym angażującym uczucia, słowa i działania.
Bliskość działaniowa – obejmuje wspólne dążenia, wspólną odpowiedzialność za podejmowane działania, pokonywanie trudności. Bliskość działaniowa pomaga w wypełnianiu zadań małżeństwa, w rozwoju osobowym małżonków. Współdziałanie jest nieodłącznie związane z realizacją celów, jakie sobie dane małżeństwo stawia. Współdziałanie rozwija i umacnia przyjaźń pomiędzy małżonkami, a także pomaga w osiąganiu zadowolenia ze związku. Ważną rolę w kształtowaniu bliskości działaniowej odgrywają wspólne wartości i cele.
Bliskość może implikować bardziej szczerą komunikację, ujawnianie swoich pretensji, osłabiając obawy przed konsekwencjami negatywnych zachowań w związku. W bliskich relacjach ludzie skłonni są tłumić pomniejsze irytacje i zachowywać dla siebie swoje negatywne odczucia. Pielęgnowanie bliskości na wszystkich płaszczyznach wpływa na wyższą jakość i stabilność małżeństwa.
Autorka jest doktorem nauk społecznych, pedagogiem, psychologiem, mediatorem rodzinnym, terapeutą i trenerem Centrum Kształcenia Liderów i Wychowawców.
Zdjęcie ilustracyjne/Pexels.com
