dr n. med. Andrzej Blumczyński
specjalista pediatra
Jakość wody w polskich jeziorach i rzekach nie jest najlepsza. Fakt ten szczególnie latem ma wielorakie przełożenie na nasze zdrowie. Jednym z istotnych aspektów są zakażenia układu moczowego.
Skala problemu
Częstość występowania infekcji dróg moczowych jest szczególnie w populacji dziecięcej zaskakująco wysoka. Z racji innej budowy anatomicznej jest to przede wszystkim problem dziewczynek: do 7 roku życia zmaga się z nim aż 8% z nich. W tym samym czasie doświadcza go tylko 2% chłopców. Warto więc mieć oczy i uszy otwarte na objawy towarzyszące tego rodzaju chorobie.
Objawy
Jak to często w pediatrii bywa inaczej chorują dzieci młodsze, a inaczej – starsze. U niemowląt objawy są najczęściej niecharakterystyczne: obserwować możemy ogólny niepokój, gorszy apetyt, zaczerwienienie okolicy sromu, zmianę charakteru stolca lub zapachu moczu. Nie zawsze musi występować gorączka, a nierzadko – w ogóle nie widać żadnych niepokojących objawów. Inaczej jest u dzieci starszych. Tu bez niespodzianki należy się spodziewać przede wszystkim częstego i bolesnego oddawania moczu, moczenia się, bólu podbrzusza lub pleców, a także gorączki.
Diagnostyka
Wspomniane wyżej objawy warto zweryfikować w badaniach laboratoryjnych. Najprostszym i jednocześnie często rozstrzygającym testem jest zwykła analiza moczu. Materiał do badania najlepiej (acz nie bezwzględnie) jest pobrać po nocy i z tzw. środkowego strumienia (w ten sposób, by ani pierwsze, ani ostatnie krople moczu nie trafiły do laboratorium). Należy również pamiętać o wcześniejszym dokładnym umyciu okolic intymnych. W przypadku niemowląt można skorzystać ze specjalnych woreczków przyklejanych do skóry. Pobrany materiał należy niezwłocznie dostarczyć do laboratorium. Bardziej skomplikowane jest pobranie moczu na posiew. Tu niezbędna jest sterylność – zwracamy więc szczególną uwagę na higienę, a także korzystamy ze specjalnych jałowych pojemników na mocz. Wspomniane wyżej woreczki są tu niestety bezużyteczne. W związku z powyższymi zawiłościami z posiewu moczu u małych dzieci korzystamy zwykle rzadziej. Podobnie jest z badaniami krwi (np. morfologia i CRP) – nie są one niezbędne do rozpoznania zakażenia układu moczowego. Korzystamy z nich natomiast zwykle w cięższych przypadkach. Dla odmiany każde dziecko z infekcją dróg moczowych powinno przynajmniej raz mieć wykonane badanie USG brzucha – dzięki niemu możemy zidentyfikować pacjentów wymagających leczenia w szpitalu lub zagrożonych nawrotami zakażeń w przyszłości.
Leczenie
Wspomniana powyżej diagnostyka nie powinna opóźniać początku leczenia. Wybór optymalnego leku uzależniamy od sytuacji: w przypadku objawów o niewielkim nasileniu zaczynamy zwykle od popularnego i dostępnego bez recepty Furaginu. Dzieci w złym stanie ogólnym, gorączkujące lub zgłaszające silne dolegliwości bólowe powinny natomiast otrzymać antybiotyk. Równolegle należy obniżać gorączkę (ibuprofen lub/i paracetamol), a także dbać o dobre nawodnienie (dziecko ważące 10 kg powinno wypić łącznie ok 1 l płynów na dobę, ważące 20 kg – ok 1,5 l, a 30 kg – 1,75 l). Zaczerwienienie okolicy ujścia cewki z towarzyszącymi dolegliwościami przy oddawaniu moczu można opanować sadzając dziecko w miednicy z ciepłą wodą i mydłem, wywarem z kory dębu lub roztworem nadmanganianu potasu. Podczas leczenia należy oczywiście unikać kąpieli – zarówno w zbiornikach wodnych, jak i we własnej wannie – lepiej skorzystać z prysznica. Po zakończeniu leczenia warto profilaktycznie zastosować preparaty ziołowe, np. Żurawit lub Canephron. Jeżeli mimo to obserwujemy nawroty zakażeń niezbędna jest konsultacja nefrologa. Zanim się do niego wybierzemy warto jednak wykluczyć u dziecka zaparcia stolca, jako że są one dość częstą przyczyną problemów dotyczących układu moczowego.
Choć ze wspomnianych na wstępie racji infekcje dróg moczowych mogą mieć związek z kąpielą w jeziorze, to warto pamiętać, że pływalnie i baseny nie są w tym aspekcie całkowicie bezpieczne. Warto zatem korzystanie z nich dostosować do predyspozycji dziecka i przestrzegać złotej zasady oddawania moczu po wyjściu z wody.
Piśmiennictwo: Williams GJ, Hodson EH, Isaacs D, Craig JC. Diagnosis and management of urinary tract infection in children. Journal of Paediatrics and Child Health, 2010
Zdjęcie ilustracyjne/Pixabay.com
