Jestem samotny - czy to możliwe w rodzinie?

84 pexels andrew neel 3132388dr Sabina Zalewska

Z natury człowiek jest istotą społeczną, co oznacza dążenie do życia wśród innych ludzi, nawiązywanie kontaktów, podtrzymywanie relacji osobowych. W efekcie tworzy on społeczność małżeńską, rodzinną, pokoleniową czy zawodową. Właściwie każdy okres życia ludzkiego wymaga pewnego rytmu: i kontaktów, i samotności.

Odróżnienia samotności od osamotnienia dokonał socjolog Jan Szczepański. Poparł to badaniami empirycznymi nad samotnością. Jego zdaniem, osamotnienie może być wynikiem niemożności schronienia się w samotność swojego wewnętrznego świata, jeżeli nie nauczyliśmy się żyć i działać w tym naszym wewnętrznym świecie. Osamotnienie wynika z niedorozwoju świata wewnętrznego, z braku porządku, w którym tworzymy dla siebie samych inny niż zewnętrzny rytm istnienia, inne wymiary wartości, w których jesteśmy wolni od klęsk, upokorzeń, triumfów wynikających z kontaktów z innymi ludźmi, mierzenia się z nimi, niesienia im pomocy czy konfrontacji z nimi. Jest to także świat wolny od cierpień zadawanych nam przez innych ludzi. Samotność jest stanem wybranym przez człowieka, dobrym dla niego, niejako przestrzenią bycia z sobą samym.

Józef Rembowski, jako jeden z pierwszych badaczy polskich, podjął próbę spojrzenia na samotność z perspektywy rodziny. Jego zdaniem, poczucie opuszczenia może prowadzić do samozniszczenia lub wewnętrznie ukierunkowanej wrogości, może także objawiać się agresją i jest silnie związane z niepokojem. Z jego badań wynika, że poczucie osamotnienia w rodzinie jest nieprzyjemnym uczuciem, które pojawia się na skutek niezgodności pomiędzy realnie istniejącymi relacjami interpersonalnymi a oczekiwaniami dotyczącymi tych relacji. Jest to złożone i wielowymiarowe psychospołeczne doświadczenie małżonków, występujące z różnym natężeniem i pod różną postacią. Samotność należy do stanów emocjonalnych, w których współmałżonek jest świadomy izolacji od bliskich i braku możliwości działania na ich korzyść. Może pojawić się również w przypadku utraty kogoś bliskiego i oczekiwania na kogoś, kto mógłby zapełnić powstałą pustkę.

Analizując wymiary osamotnienia w małżeństwie, należy – jak pisze profesor Anna Kotlarska-Michalska – zaznaczyć, że małżeństwo niejako z definicji winno wykluczać istnienie poczucia samotności i osamotnienia u małżonków z tej prostej przyczyny, że bardzo często motywacja uczuciowa ludzi wstępujących w związki małżeńskie połączona jest z chęcią bycia z kimś blisko, z chęcią zagwarantowania sobie oparcia psychicznego w drugiej osobie. Badając powody zawarcia małżeństwa, można odnotować, obok motywacji uczuciowej i instytucjonalnej, również często motywację w formie asekuracji przed osamotnieniem.

Akceptacja ułatwia proces komunikacji i współpracę małżonków w wielu dziedzinach. Z badań Martyny Badyny wynika, że żonaci mężczyźni odczuwający samotność i osamotnienie znacznie częściej wyrażają niezadowolenie z cech partnerki (58,3%) niż mężczyźni niemający tego poczucia (18,4%). Wśród kobiet uskarżających się na poczucie samotności i osamotnienia wskaźnik braku akceptacji męża jest równie wysoki (57,7%), dwukrotnie wyższy niż w grupie kobiet tak nieodczuwających (29,2%). Z badań wynika, że nie chroni przed tym nawet pozornie udany związek małżeński, bowiem aż 38% badanych małżeństw potwierdziło występowanie u nich takiego stanu. Zdecydowanie częściej odczuwały to badane żony (58%) niż mężowie (24%). Można przypuszczać, że mężczyźni niechętnie przyznają się do odczuwania samotności i osamotnienia.

Na podstawie przytoczonych powyżej wyników badań można stwierdzić, że istnieje wiele przyczyn samotności i osamotnienia w małżeństwie. Samotność w związku często pojawia się na styku wspólnotowości i przestrzeni własnej jako samorefleksja. Na każdym etapie życia małżeńskiego partnerzy doświadczają samotności. Nigdy nie może być ona celem samym w sobie, gdyż wówczas zawsze jest czymś złym, tak jak złem jest każde cierpienie.


Autorka jest doktorem nauk społecznych, pedagogiem, psychologiem, mediatorem rodzinnym, terapeutą i trenerem Centrum Kształcenia Liderów i Wychowawców.


Zdjęcie ilustracyjne/Pexels.com

banner 750
Fixed Bottom Toolbar