Demograficzna strategia dla Polski - walka o dzietność i rodzinę

 

Co miesiąc na naszych łamach demograficzne dane GUS analizuje specjalista dr Krzysztof Szwarc, demograf i statystyk z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, ekspert Polskiego Forum Rodziców. Wyniki ostatnich lat, a szczególnie miesięcy, są niepokojące, ze względu na ciągle pogłębiający się kryzys demograficzny skutkujący ujemnym przyrostem naturalnym, czyli przewagą liczby zgonów nad ilością urodzin.

 

 

Mimo, że według najnowszych danych na ziemi żyje już 8 miliardów ludzi, kraje średnio i wysoko rozwinięte borykają się z problemami demograficznymi, a ich społeczności gwałtownie się starzeją. Stanowi to wielkie zagrożenie zarówno dla stosunków społecznych, gospodarki, systemów emerytalnych i wielu innych dziedzin życia. Prognozuje się, że ludność Polski, której liczba w lipcu br. spadła poniżej 38 mln (dane GUS), będzie się nadal kurczyć.

 

Rząd przyjął uchwałę w sprawie ustanowienia polityki publicznej pt. „Strategia Demograficzna 2040". Głównym celem przyjętej przez rząd uchwały w sprawie ustanowienia polityki publicznej „Strategii Demograficznej 2040" jest zbliżenie poziomu dzietności w Polsce do wartości, która będzie gwarantować tzw. zastępowalność pokoleń. Dzieje się to w przypadku, kiedy każda statystyczna Polka w wieku prokreacyjnym urodzi przeciętnie dwójkę dzieci (dokładnie wskaźnik ten powinien wynosić 2.1, a obecnie wynosi ok. 1.4 – oznacza to, że na 1000 Polek w wieku rozrodczym, 15-49 lat, powinno urodzić się 2100-2150 dzieci, a rodzi się jedynie 1400).

 

 

Podniesieniu współczynnika dzietności ma służyć aktualna polityka rodzinna państwa, która wspiera rodziców na różnych poziomach i w różny sposób, także finansowo. Czynnikami hamującymi są zarówno kwestie ekonomiczne - stabilizacja materialna rodzin, dostępność mieszkań - ale też sprawy światopoglądowe, podejście do posiadania dzieci, macierzyństwa, związków, poglądy na rodzinę, jej obraz w przestrzeni medialnej, upowszechnianie się i promocja postaw egoistycznych, ciągle jeszcze występująca stygmatyzacja rodzin wielodzietnych, trudności młodych matek na rynku pracy, choć i tutaj następują korzystne zmiany, z inicjatywy krajowej oraz UE (tzw. dyrektywa „work-life balance”).

 

 

Według strategii, dla umożliwienia Polakom zrealizowania ich planów związanych z posiadaniem dzieci konieczna jest realizacja trzech celów. Chodzi o wzmocnienie rodziny, znoszenie barier dla rodziców chcących mieć dzieci oraz podniesienie jakości zarządzania i wdrażania polityk na szczeblu samorządowym i centralnym.

 

 

- wzmocnienie rodziny: zabezpieczenie finansowe rodzin; wsparcie w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodzin; wsparcie trwałości rodzin; popularyzacja kultury sprzyjającej rodzinie; wzmocnienie współpracy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami działającymi na rzecz rodziny;

 

 

- znoszenie barier dla rodziców chcących mieć dzieci: rozwój form opieki nad dziećmi; rozwój rynku pracy przyjaznego rodzinie; poprawa jakości i organizacji edukacji; rozwój opieki zdrowotnej; rozwój infrastruktury i usług potrzebnych rodzinom;

 

- podniesienie jakości zarządzania i wdrażania polityk: podniesienie jakości zarządzania i wdrażania polityk na szczeblu centralnym oraz samorządowym.

 

Pierwszy kierunek odnosi się do spraw ekonomicznych oraz działań w sferze kultury, mediów, kształtowania opinii publicznej; drugi dotyczy opiekuńczo-wychowawczych, edukacyjnych, zdrowotnych i pracowniczych; trzeci stanowi element niejako techniczny, bardzo istotny jednak w prowadzeniu skutecznych działań w dwóch wymienionych wcześniej grupach problemowych.

 

 

Jako zaplecze naukowe i badawcze do realizacji zadań związanych z polską strategią demograficzną w grudniu 2021 r. powstał rządowy Instytut Pokolenia, który zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi demografii. Idea tej jednostki badawczej opiera się o więzi istniejące w rodzinie, jako podstawie dobrze rozwijającego się społeczeństwa.

 

 

Zgłoszony też został pomysł powołania Polskiego Instytutu Rodziny i Demografii, który w założeniu miałby – oprócz badań i prognoz demograficznych – działać także w obszarze prawnym i administracyjnym, stając się swoistym „rzecznikiem praw rodziny”.